Market Capitalization, Market Cap hay Vốn hóa thị trường là một trong những khái niệm quan trọng trên thị trường chứng khoán, ảnh hưởng trực tiếp tới mỗi quyết định “xuống tiền” của mọi nhà đầu tư. Khái niệm vốn hóa và vốn hóa thị trường là gì? giá trị vốn hóa, giá trị vốn hóa thị trường và có tác động thế nào tới lựa chọn của các nhà đầu tư chuyên nghiệp? Mời bạn đọc cùng tìm hiểu chi tiết những kiến thức căn bản này qua bài viết dưới đây.
1. Capitalization là gì? – Vốn hóa là gì?
Trong nguyên tắc kế toán, capitalization hay vốn hóa là việc ghi nhận một khoản chi phí phát sinh vào mục “vốn”, mang tính dài hạn và tạo ra tài sản cho công ty trong nhiều kỳ kế toán.
Ví dụ: Với một công ty, vật dụng văn phòng là các khoản nhỏ, dự kiến sẽ được tiêu thụ trong tương lai gần, vì vậy chúng được tính vào chi phí ngay lập tức, không được ghi nhận vào “vốn”. Còn tiền mua ô tô – một loại tài sản cố định thì được tính vào chi phí “vốn” trong nhiều kỳ, có khấu hao từng năm.
Chi phí mua chiếc ô tô từ ban đầu sẽ được “vốn hóa” trong khi đó chi phí bảo dưỡng sửa chữa sẽ chỉ được tính là chi phí thông thường.
Vốn hóa là thuật ngữ được sử dụng nhiều trong các công ty có nhiều tài sản, chẳng hạn như sản xuất, nơi mà hiện tượng khấu hao máy móc, thiết bị, nhà xưởng có thể chiếm một phần lớn trong tổng chi phí.
Ngược lại, vốn hóa có thể ít thấy hơn trong ngành dịch vụ, khi giới hạn giá trị vốn hóa được đặt ở mức đủ cao để tránh việc máy tính cá nhân và máy tính xách tay được coi là tài sản cố định.
Việc hiểu rõ bản chất vốn hóa là gì và xác định rõ chi phí vốn hóa sẽ giúp công ty tối ưu độ chính xác của bản báo cáo tài chính, tránh những sai lệch không đáng có giữa chi phí, doanh thu và lợi nhuận thực tế.
Trong tài chính doanh nghiệp, giá trị vốn hóa còn được hiểu là giá trị sổ sách của một công ty đề cập đến toàn bộ Nguồn Vốn của công ty đó. Giá trị này thường được cân đối với Tài Sản, bao gồm tổng cổ phiếu, trái phiếu của một công ty, vốn chủ sở hữu, nợ dài hạn, lợi nhuận giữ lại,…
Trên thị trường chứng khoán, người ta sử dụng thuật ngữ giá trị vốn hóa hay giá trị vốn hóa thị trường để chỉ một khái niệm khác. Đó là tổng giá trị theo thị giá ở một thời điểm xác định của toàn bộ cổ phiếu đang lưu hành của một doanh nghiệp, một ngành hoặc toàn bộ thị trường.
2. Market capitalization là gì? – Vốn hóa thị trường là gì?
Vốn hóa thị trường (Market Capitalization) của một doanh nghiệp là tổng giá trị ở một thời điểm nhất định của các tất cả cổ phiếu của doanh nghiệp đó đang lưu hành trên thị trường.
Hay nói cách khác, giá trị vốn hóa thị trường của một doanh nghiệp chính là tổng số tiền cần phải bỏ ra để mua lại doanh nghiệp đó tính theo giá thị trường tại thời điểm mua.
Điều này đồng nghĩa rằng vốn hóa thị trường cũng là căn cứ nhận xét quy mô hoạt động và đánh giá của thị trường đối với cổ phiếu một doanh nghiệp. Vì vậy hiểu rõ khái niệm vốn hóa thị trường là gì thực sự rất quan trọng với một người mới tham gia đầu tư thị trường tài chính
Giá trị vốn hóa thị trường được xác định theo công thức:
Vốn hóa thị trường (đồng) = Số lượng cổ phiếu đang lưu hành (cổ phiếu) x thị giá một cổ phiếu (đồng/cổ phiếu)
Người ta còn sử dụng số liệu vốn hóa thị trường của một nhóm doanh nghiệp, hoặc của toàn bộ một ngành nào đó để so sánh tỷ lệ với nhóm khác, ngành khác. Cũng có khi đánh giá vốn hóa của toàn bộ các công ty trên thị trường để so sánh sự phát triển hay suy giảm qua từng giai đoạn khác nhau.
Vì vậy, việc nắm rõ bản chất vốn hóa thị trường là gì sẽ giúp nhà đầu tư có kiến thức căn bản nhất trước khi phân tích và đưa ra chiến lược đầu tư.
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới vốn hóa thị trường
Thị giá cổ phiếu
Vốn hóa thị trường biến động thường xuyên do giá trị thị trường của một cổ phiếu lên xuống theo từng ngày. Giá trị thị trường của cổ phiếu bị ảnh hưởng bởi các vấn đề kinh tế vĩ mô như tình hình tăng trưởng hay suy thoái của nền kinh tế, các tin tức kinh tế chính trị, lãi suất, lạm phát, cung cầu của thị trường, tâm lý của nhà đầu tư,… không phụ thuộc hoàn toàn vào giá trị thực sự khi định giá doanh nghiệp.
Ví dụ: Công ty X có 2.000.000 cổ phiếu, vào ngày 1/11 giá cổ phiếu công ty là 50.000đ/cổ phiếu và Vốn hóa thị trường của công ty đó là 100 tỷ VND.
Tuy nhiên, vào ngày 3/11 khi xuất hiện tin tức tốt về ngành kinh doanh của doanh nghiệp giá cổ phiếu công ty tăng lên thành 55.000đ/cổ phiếu. Khi đó vốn hóa thị trường của công ty là 110 tỷ VND.
Biến động số lượng cổ phiếu lưu hành
Lượng cổ phiếu lưu hành tăng giảm tùy thuộc doanh nghiệp có phát hành thêm cổ phiếu mới hoặc mua vào cổ phiếu của chính mình hay không.
Nếu doanh nghiệp phát hành thêm mà giá cổ phiếu vẫn giữ nguyên hoặc giảm với tỷ lệ ít hơn thì giá trị vốn hóa thị trường tăng lên. Nếu doanh nghiệp mua vào cổ phiếu của chính doanh nghiệp mình thì vốn hóa thị trường giảm xuống.
Các nhà đầu tư cần phân biệt với trường hợp chia tách cổ phiếu, vốn hóa thị trường sẽ không thay đổi. Khi một cổ phiếu được chia tách thì số lượng cổ phiếu tăng lên và thị giá của nó sẽ giảm theo tỷ lệ tương ứng. Do đó, vốn hóa vẫn giữ nguyên không đổi.
Ví dụ: Công ty A quyết định chia tách cổ phiếu với tỷ lệ 1:3 có nghĩa là tổng số lượng cổ phiếu của công ty sẽ tăng lên 4 lần. Các cổ đông hiện hữu sẽ nhận được thêm ba cổ phiếu cho mỗi một cổ phiếu mà họ sở hữu.
Khi đó, thị giá của mỗi cổ phiếu sẽ giảm xuống còn một phần tư so với giá ban đầu. Vì vậy, có thể thấy tuy khối lượng cổ phiếu lưu hành tăng nhưng giá trị vốn hóa của công ty A là không đổi.
4. Phân loại doanh nghiệp theo giá trị vốn hóa thị trường là gì?
Tại Việt Nam, dựa vào giá trị vốn hóa thị trường doanh nghiệp được chia thành 4 loại như sau:
Tham khảo TOP 20 doanh nghiệp có vốn hóa lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam
Doanh nghiệp vốn hóa thị trường lớn
Doanh nghiệp có vốn hóa thị trường lớn hơn 10 ngàn tỷ đồng (Largecap). Những công ty lớn này đã được thành lập và tồn tại trong một thời gian dài, trả cổ tức đều đặn và thường xuyên tăng cổ tức.
Đầu tư vào các công ty này được coi là ít rủi ro và khả năng thanh khoản tốt nhất. Nhưng cũng khó có thể kỳ vọng một sự tăng trưởng đột biến các doanh nghiệp này vì họ đã khá nổi tiếng và tiềm năng phát triển cũng đã được phản ảnh thực tế vào giá trị cổ phiếu.
Doanh nghiệp vốn hóa vừa
Doanh nghiệp có vốn hóa trung bình (Midcap) là các công ty có giá trị vốn hóa thị trường từ 1.000 tỷ đến 10.000 tỷ. Các công ty trong danh mục này cũng thường đã có nền tảng hoạt động tốt và nhiều công ty trong số họ nằm trong một ngành sẽ có tốc độ phát triển nhanh chóng.
Nhiều công ty vốn hóa trung bình đang phát triển và một ngày nào đó có thể trở thành vốn hóa lớn. Nhóm vốn hóa trung bình có xu hướng rủi ro hơn một chút so với nhóm vốn hóa lớn.
Nhưng trên thực tế, nhiều nhà đầu tư ưa thích nhóm vốn hóa trung bình vì tiềm năng tăng trưởng cao hơn nhóm vốn hóa lớn và lại an toàn hơn nhóm vốn hóa nhỏ.
Doanh nghiệp với giá trị vốn hóa nhỏ
Các doanh nghiệp vốn hóa nhỏ có giá trị vốn hóa thị trường từ 100 tỷ đến dưới 1.000 tỷ. Các công ty có vốn hóa nhỏ thường phục vụ một thị trường ngách nhỏ hoặc ngành công nghiệp mới. Bởi vì họ thường trẻ hơn các công ty vốn hóa trung bình và vốn hóa lớn, và bởi vì họ có xu hướng phục vụ các thị trường nhỏ hơn, các công ty vốn hóa nhỏ thường được coi là rủi ro hơn.
Các công ty vốn hóa nhỏ thường dễ biến động hơn và ít thanh khoản hơn các công ty vốn hóa trung bình hoặc vốn hóa lớn, thu hút nhiều nhà đầu cơ với kỳ vọng vào sự tăng giá cổ phiếu mạnh mẽ theo thời gian.
Tuy nhiên, quy mô nhỏ hơn của các doanh nghiệp này mang lại tiềm năng tăng trưởng nhiều hơn và tăng giá cổ phiếu nếu các nhà đầu tư phân tích đúng đắn, có lựa chọn khôn ngoan để đầu tư dài hạn.
Doanh nghiệp có giá trị vốn hóa thị trường rất nhỏ
Doanh nghiệp vốn hóa siêu nhỏ (Microcap) có giá trị vốn hóa thị trường dưới 100 tỷ đồng. Những công ty này là nhóm rủi ro nhất vì họ thường vẫn đang phát triển công việc kinh doanh của mình. Nhiều công ty có vốn hóa siêu nhỏ hầu như không có thành tích đáng kể và đôi khi họ có ít tài sản hoặc doanh thu.
Đầu tư vào cổ phiếu vốn hóa rất nhỏ có rủi ro lớn và vẫn có khả năng nhận được lợi ích lớn nếu được lựa chọn cẩn thận. Tuy nhiên, đôi khi nó có thể giống như đánh bạc khi một nhà đầu tư mua cổ phiếu “trà đá” như thế này và chờ đợi sẽ gặp may khi nó tăng giá.
Sự thay đổi của quy mô vốn hóa các doanh nghiệp
Nhiều doanh nghiệp vốn hóa trung bình sẽ phát triển và trở thành doanh nghiệp vốn hóa lớn, trong khi các doanh nghiệp vốn hóa nhỏ thường phát triển thành doanh nghiệp vốn hóa trung bình.
Tuy nhiên, điều ngược lại có thể đúng đối với các doanh nghiệp đang gặp khó khăn – các doanh nghiệp có giá cổ phiếu bị giảm xuống có thể rơi vào nhóm có vốn hóa thị trường thấp hơn.
5. Ý nghĩa của vốn hóa thị trường với nhà đầu tư
Đánh giá tổng thể kênh đầu tư
Sự tăng giảm giá trị vốn hóa thị trường chứng khoán dễ dàng cho ta thấy chiều hướng biến động chung của thị trường trong những thời điểm nhất định.
Nhà đầu tư có thể dựa vào đó như một trong những biến số quan trọng để nhận định thị trường đang ở xu thế nào. Từ đó, nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định đầu tư vào thị trường chứng khoán hay lựa chọn kênh đầu tư tiềm năng khác như hàng hóa, vàng hoặc gửi tiết kiệm,…
Khi có các yếu tố vĩ mô thuận lợi như lãi suất thấp và cung tiền dồi dào, ta có thể thấy được dòng tiền được đổ nhiều vào thị trường chứng khoán và tham gia trong giai đoạn đó dường như mua gì cũng thắng.
Khi thị trường đã vào xu thế giảm với tổng vốn hóa thị trường giảm nhiều, tổng lượng thanh khoản cũng thấp đi đáng kể thì thật khó khăn để kiếm lời từ thị trường này.
Lựa chọn ngành để đầu tư
Trong mỗi giai đoạn nhất định, với các yếu tố vĩ mô và chính sách kinh tế – chính trị được đưa ra thì sẽ có một số ngành ưu thế hơn các ngành khác.
Để đánh giá ngành đang phát triển tốt, hoặc có tiềm năng phát triển thì tỷ lệ tăng trưởng vốn hóa thị trường của toàn ngành cũng là một yếu tố cần xem xét.
Lựa chọn cổ phiếu công ty nào
Khi đã xác định được ngành đầu tư tốt hợp với xu thế, thì nhà đầu tư sẽ cân nhắc lựa chọn đầu tư vào loại công ty nào.
Khi đó, vốn hóa thị trường chỉ là một trong nhiều yếu tố cần thiết phải đánh giá và không quyết định tới sự thành bại của một thương vụ đầu tư. Để lựa chọn mua cổ phiếu công ty nào, nhà đầu tư cần biết cách phối hợp giữa phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật.
Khi càng nắm rõ thông tin về công ty nhất là thông tin cụ thể về các thay đổi hay dự định trong chiến lược, kế hoạch kinh doanh, các yếu tố quản trị,…nhà đầu tư càng nắm chắc được thắng lợi. Đó cũng là một trong các bí quyết đầu tư của huyền thoại ” Warren Buffet”.
Không nên nhầm lẫn giữa giá trị thực hay định giá của doanh nghiệp và vốn hóa của doanh nghiệp đó. Định giá trị doanh nghiệp làm cơ sở cho việc sáp nhập, mua bán doanh nghiệp thường được thực hiện bởi một tổ chức lớn, uy tín. Đa số là giá trị vốn hóa sẽ chênh lệch so với giá trị định giá thực của doanh nghiệp.
Nếu giá trị vốn hóa thị trường đã cao hơn so với giá trị định giá thì sẽ còn ít cơ hội kiếm lợi nhuận hơn. Ngược lại, nếu giá trị vốn hóa thấp hơn định giá thực tế thì đó là cơ hội cho các nhà đầu tư vì doanh nghiệp dường như bị bỏ quên hoặc thị trường chưa đánh giá đúng tiềm lực của nó.
Tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia lớn trên thế giới, các công ty vốn hóa lớn nhất đều là các công ty dẫn đầu trong ngành và lớn mạnh. Đầu tư vào công ty có vốn hóa lớn thường được coi là các khoản đầu tư an toàn hơn, do tính thanh khoản cổ phiếu cao, cổ phiếu các doanh nghiệp đó ít có khả năng bị giảm giá mạnh. Cổ tức nhận được cũng đều đặn.
Tuy nhiên, điều đó không phải lúc nào cũng chắc chắn 100%, vì ngay cả các công ty blue-chip đôi khi cũng bị tụt hạng nếu hoạt động kinh doanh của họ trở nên lỗi thời, không có khả năng cạnh tranh, lợi nhuận sụt giảm hoặc chỉ đơn giản là thị trường đã bão hòa. Trong khi đó, lựa chọn đầu tư các công ty có vốn hóa nhỏ sẽ rủi ro hơn nhưng cũng có lợi nhuận kỳ vọng tốt hơn nhiều.
Thực tế đã có nhiều câu chuyện cổ tích từng xảy ra khi những nhà đầu tư huyền thoại đánh giá gần như chính xác tiềm năng của một công ty vốn hóa nhỏ. Sau một thời gian công ty phát triển, số vốn đầu tư ban đầu đã tăng trưởng vài lần tới vài chục lần, thậm chí cả trăm lần như thương vụ đầu tư triệu đô đầu tiên của Warren Buffet.
Trong những giai đoạn nhất định, như thời điểm kinh tế phục hồi hoặc đang trên đà tăng trưởng bền vững, các nhà đầu tư có xu hướng thoải mái hơn với rủi ro, các cổ phiếu vốn hóa nhỏ có thể tăng trưởng đột phá gấp nhiều lần cổ phiếu vốn hóa lớn.
Mặt khác, khi thị trường biến động tiêu cực, các nhà đầu tư sẽ thận trọng hơn và đặt nhiều niềm tin vào các cổ phiếu vốn hóa lớn với tính an toàn tài chính cao hơn.
Nhìn chung, để có một danh mục đầu tư hợp lý, nhà đầu tư cần tích lũy nguồn vốn hợp lý, nghiên cứu và phân tích kỹ giá trị vốn hóa của thị trường và học cách phân bổ vốn. Điều này giúp ta giảm thiểu được rủi ro mà không đánh mất những cơ hội quý giá với một danh mục đầu tư đa dạng.
Hi vọng bài viết trên đây đã giúp bạn giải đáp đầy đủ về khái niệm vốn hóa thị trường là gì cũng như các vấn đề cơ bản kiến tạo nên một quyết định đầu tư sáng suốt.
Chúc bạn sớm có được “market sense” của riêng mình cùng những thương vụ đầu tư hiệu quả!