Thị trường chứng khoán là nơi tiềm ẩn rất nhiều mánh khóe và gian lận, như những số liệu báo cáo của công ty niêm yết, thao túng thị trường qua lệnh mua – bán giả, giao dịch nội gián (insider trading), hay thậm chí là hành vi “làm giá”. Pump and Dump là một hành động bất hợp pháp của chủ đầu tư hoặc nhóm nhà đầu tư nhằm thúc đẩy một cổ phiếu họ nắm giữ và bán khi giá cổ phiếu đã tăng sau việc tăng lãi suất là kết quả của sự ủng hộ. Hãy cùng The Mastro tìm hiểu về Pump and Dump, cách thức hoạt động của chúng và cách để phòng tránh.
PUMP AND DUMP LÀ GÌ?
Pump and dump hay còn được biết đến là bẫy thổi giá hay làm giá, đây là việc bơm thổi giá một cổ phiếu vượt hơn rất nhiều giá trị thực của nó, lôi kéo nhiều nhà đầu tư mua. Đến thời điểm thích hợp, họ sẽ bán phần lớn hoặc toàn bộ cổ phiếu của mình để thu lợi. Kế hoạch bơm thổi giá luôn dựa trên một nguyên tắc cơ bản: dịch chuyển cung cầu.
Các kế hoạch bơm thổi giá theo truyền thống thường được thực hiện thông qua các cuộc gọi điện lạnh. Nhưng với sự ra đời của internet, hành vi bất hợp pháp này càng trở nên phổ biến hơn. Những kẻ lừa đảo đăng thông điệp trực tuyến dụ dỗ các nhà đầu tư mua cổ phiếu một cách nhanh chóng, với tuyên bố có thông tin nội bộ rằng một sự phát triển sẽ dẫn đến việc tăng giá của cổ phiếu. Một khi người mua nhảy vào, thủ phạm sẽ bán cổ phiếu của họ, khiến giá giảm đột ngột. Các nhà đầu tư mới sau đó sẽ mất tiền của họ.
Nhóm đứng đằng sau vụ lừa đảo này làm tăng nhu cầu và khối lượng giao dịch chứng khoán và dòng vốn đầu tư mới này dẫn đến việc giá của nó tăng mạnh. Khi giá tăng đã hình thành, nhóm sẽ bán vị thế của họ để kiếm lợi nhuận lớn trong ngắn hạn.
Các kế hoạch này thường nhắm mục tiêu vào các cổ phiếu vốn hóa siêu nhỏ và nhỏ, vì chúng dễ bị thao túng nhất. Các công ty này có xu hướng kém thanh khoản và có thể có biến động giá mạnh khi khối lượng tăng. Do mức độ phổ biến nhỏ của các loại cổ phiếu này, không cần nhiều người mua mới để đẩy cổ phiếu lên cao hơn.
VÍ DỤ VỀ PUMP AND DUMP
Trong những tháng mùa hè của cổ phiếu bên dưới, một kế hoạch bơm thổi giá đã được bắt đầu bằng cách sử dụng một trò lừa đảo “sai số”. Một tin nhắn được để lại trên máy trả lời của nạn nhân nói về một mẹo cổ phiếu nóng và được thiết kế để nạn nhân nghĩ rằng tin nhắn đó là một vụ tai nạn.
:max_bytes(150000):strip_icc():format(webp)/dotdash_Final_How_Does_a_Pump_and_Dump_Scam_Work_Dec_2020-01-4ed19274e7724f4dade5ba1e35b5e8cc.jpg)
Như đã thấy trong biểu đồ trên, giá đã tăng từ khoảng 0,30 đô la lên gần 1,00 đô la, tăng hơn 200% trong khoảng thời gian một tuần. Sự gia tăng mạnh mẽ này đã được nhìn thấy cùng với sự gia tăng không kém về khối lượng. Cổ phiếu đã có khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày trước khi tăng giá dưới 250.000, nhưng trong vụ lừa đảo, cổ phiếu đã giao dịch lên đến gần một triệu cổ phiếu trong một số ngày giao dịch. Các nhà đầu tư không nghi ngờ sẽ mua vào cổ phiếu với giá khoảng $ 1,00. Như đã thấy ở trên, nó đã giảm xuống khoảng $ 0,20, giảm 80% giá trị đối với những nhà đầu tư kém may mắn.
PUMP AND DUMP DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?
Bước 1: Chọn cổ phiếu để “bơm thổi giá”
Như đã nói ở trên, mồi nhử được sử dụng trong kế hoạch bơm thổi giá là những cổ phiếu có vốn hóa nhỏ. Chúng có đặc điểm là giá rất rẻ, và khối lượng giao dịch rất thưa thớt. Những cổ phiếu này cũng thường không nằm trong chỉ số chính của một thị trường chứng khoán, hoặc chưa được niêm yết chính thức. Những kẻ lừa đảo từ đó sẽ bắt đầu mua vào để gom hàng, đẩy giá cổ phiếu lên từ từ.
Bước 2: Tung tin tốt
Khi đã chọn được cổ phiếu mục tiêu, nhóm lừa đảo sẽ bắt đầu tung những tin tốt về cổ phiếu. Mục đích là để “dụ” nhà đầu tư đổ xô vào mua, đẩy giá cổ phiếu lên cao. Phương thức lan truyền được áp dụng từ những cách truyền thống như truyền miệng đến các diễn đàn, website, nhóm chat, và thậm chí trên phương tiện thông tin truyền thông chính thống. Nguồn tin tốt được đưa ra không chỉ từ một người hay một nguồn. Trái lại, chúng có chủ đích, và đến từ nhiều địa chỉ khác nhau để tạo sự khách quan và tin tưởng.
Bước 3: Bắt đầu xả hàng
Khi cổ phiếu được tạo hưng phấn (hype) lên mức cao, nhiều nhà đầu tư đổ xô vào mua thì đó cũng là thời điểm nhóm lừa đảo bắt đầu thực hiện bức cuối cùng – bán tháo, khiến giá cổ phiếu sụt giảm mạnh. Ngày nay, các bẫy thổi giá được sử dụng nhiều và phổ biến qua các diễn đàn chứng khoán, các nhóm chat như Telegram hoặc các nền tảng mạng xã hội khác.
Ví dụ: Lịch sử thị trường chứng khoán Mỹ, Jonathan Lebed – một tay giao dịch chứng khoán trẻ tuổi, sử dụng chiêu pump and dump một cách đơn giản nhưng đã kiếm lời bất hợp pháp lên đến 800 ngàn USD từ lúc đang còn là học sinh phổ thông. Anh ta đã viết nhiều và thường xuyên cho các websites, hướng dẫn lựa chọn cổ phiếu khi mới 13 tuổi. Sau đó dùng nhiều tài khoản khác nhau để bơm thổi giá những cổ phiếu penny mà mình đã mua với số lượng lớn trước đó. Tuy nhiên, cuối cùng đã bị Ủy ban Giám sát Chứng khoán Mỹ (SEC) phát hiện và xử phạt.
ĐIỂM MẤU CHỐT TRONG KẾ HOẠCH PUMP AND DUMP
Hãy luôn ghi nhớ việc đầu tư này: “Nếu nó quá tốt để trở thành sự thật, thì nó có thể là như vậy.” Nếu ai đó mà bạn không quen biết đã cung cấp cho bạn một mẹo về chứng khoán, hãy dừng lại và nghĩ xem tại sao họ lại sẵn sàng cung cấp cho bạn những thông tin như vậy. Đừng nghĩ rằng bạn có thể thu hồi vốn đầu tư lớn và nhanh chóng vì điều đó khó có thể xảy ra. Điều quan trọng là bạn phải tự nghiên cứu về bất kỳ khoản đầu tư nào. Điều này sẽ giúp bạn tránh bị lừa bởi những trò gian lận bơm và bán phá giá như vậy.
Những thông tin để hype cổ phiếu lên thường là các tin tốt về doanh thu hay lợi nhuận trong tương lai. Đó có thể là việc sáp nhập với một tập đoàn lớn nào đó, hay sẽ đón nhận vốn đầu tư lớn, hoặc có thị trường mới, có sản phẩm mới với khả năng tạo ra lợi nhuận vượt trội.
Với các nhà đầu tư có kinh nghiệm, việc đầu tư vào các cổ phiếu tăng trưởng, đặc biệt là cổ phiếu penny cũng là một chiến lược phổ biến. Nhưng để tránh rơi vào bẫy pump and dump, họ dành nhiều thời gian để thẩm tra các thông tin, hay còn gọi là làm due diligence.
BÀI HỌC RÚT RA CUỐI CÙNG
- Pump and dump là một kế hoạch cố gắng tăng giá cổ phiếu thông qua các khuyến nghị dựa trên các tuyên bố sai lệch, gây hiểu lầm hoặc phóng đại quá mức.
- Phương tiện giao tiếp được ưa chuộng cho các nhà giao dịch tham gia vào bẫy thổi giá là các nền tảng truyền thông xã hội hoặc các ứng dụng nhắn tin ẩn danh như Telegram và Discord.
- Những nhóm lừa đảo sau đó sẽ bắt đầu phối hợp tung các tin đồn, thông tin sai lệch hoặc cường điệu để tăng sự quan tâm một cách giả tạo đối với bảo mật, làm tăng giá của nó.
- Cuối cùng, một khi giá cổ phiếu đã được tăng lên một cách đáng ngờ, họ sẽ bán ra cổ phiếu đó với giá cao.
Trong đầu tư dài hạn, việc bảo toàn vốn và tích lũy trong giai đoạn đầu là yếu tố then chốt để quyết định kết quả. Vì vậy, đối với những nhà đầu tư mới hãy cẩn thận với những mánh khóe FOMO và cẩn thận kiểm chứng khi tiếp nhận thông tin. The Mastro chúc bạn thành công!