Lương hưu đơn giản là một loại kế hoạch tiết kiệm, giúp bạn đảm bảo về tài chính khi chuẩn bị bước vào độ tuổi nghỉ hưu. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ những quy định cơ bản về chế độ hưu trí hiện nay.
LƯƠNG HƯU LÀ GÌ?
Lương hưu hay khoản trợ cấp hưu trí cho những người tham gia bảo hiểm được chi trả bắt đầu từ khi nghỉ hưu cho đến lúc mất. Ở các quốc gia có nền kinh tế phát triển, tiền lương hưu có thể do Nhà nước trả từ quỹ bảo hiểm xã hội, hoặc do các quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm tư nhân thanh toán.
Hiện nay theo luật pháp Việt Nam quy định, mức hưởng lương hưu dao động khoảng 60% – 80% lương cơ bản hoặc mức lương được nhận, tùy theo từng ngành nghề người đóng bảo hiểm làm việc. Lương hưu sẽ được chi trả khi bạn đã đóng đầy đủ một trong ba loại bảo hiểm sau: bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc bảo hiểm hưu trí. Công thức tính lương hưu hàng tháng như sau:
Lương hưu = tỷ lệ hưởng lương hưu x (mức bình quân tiền lương/thu nhập hàng tháng đóng bảo hiểm xã hội).
ĐỐI TƯỢNG HƯỞNG LƯƠNG HƯU
Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH sau đây sẽ được hưởng lương hưu nếu đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật:
- Lao động làm việc theo hợp đồng lao động xác định hoặc không xác định thời hạn, hợp đồng mùa vụ hoặc theo công việc nhất định có thời hạn 3 tháng trở lên đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động ký kết với người đại diện pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động.
- Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng.
- Cán bộ, công chức, viên chức.
- Công nhân quốc phòng, công an nhân dân hoặc những người làm việc trong các tổ chức cơ yếu.
- Hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp của quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật của công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như quân nhân.
- Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí.
- Quản lý doanh nghiệp, người quản lý hoặc điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.
- Người hoạt động không chuyên trách ở địa phương.
ĐỘ TUỔI NGHỈ HƯU
Tuổi nghỉ hưu là gì?
Tuổi nghỉ hưu hay gọi là tuổi hưu trí. Tại thời điểm đó, người lao động có đủ điều kiện được nhận trợ cấp hưu trí đầy đủ khi nghỉ công việc hiện tại của mình theo quy định của pháp luật.
Luật lao động hiện hành chỉ rõ độ tuổi nghỉ hưu của nam và nữ ở mỗi thời điểm khác nhau là khác nhau. Sự khác biệt này là do sự phát triển của xã hội, sự phát triển của thể chất, sức khỏe trung bình của xã hội.
Lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu từ năm 2021
Căn cứ theo Điều 169, Bộ Luật Lao động năm 2019, tuổi nghỉ hưu của người lao động được điều chỉnh từ năm 2021 như sau:
- Trong điều kiện bình thường, tuổi nghỉ hưu của người lao động là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 04 tháng đối với lao động nữ.
- Sau đó mỗi năm độ tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 03 tháng đối với lao động nam, 04 tháng đối với lao động nữ đến khi nào đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035.
ĐIỀU KIỆN HƯỞNG LƯƠNG HƯU
Sau khi Bộ luật lao động năm 2019 được thông qua ngày 20/11/2019, quy định tăng tuổi nghỉ hưu được áp dụng từ ngày 01/01/2020 nên các điều kiện hưởng lương hưu của người lao động cũng có sự thay đổi.
Người lao động thuộc nhóm đối tượng số (1), (2), (3), (4), (7), (8), (9) nếu nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên sẽ được hưởng lương hưu nếu thuộc 05 trường hợp sau:
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 của Bộ luật lao động năm 2019.
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 3, Điều 169 Bộ luật lao động năm 2019 và có đủ 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc tối thiểu 5 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.
- Người lao động có độ tuổi thấp hơn 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định trong trường hợp thông thường nhưng có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò.
- Lao động nữ là cán bộ, công chức cấp xã hoặc là người hoạt động không chuyên trách ở địa phương có tham gia BHXH, khi nghỉ việc có đủ 15-20 năm đóng BHXH và đủ tuổi nghỉ hưu như quy định.
- Người bị nhiễm HIV do rủi ro, tai nạn nghề nghiệp trong khi thực hiện công việc.
Người lao động thuộc nhóm đối tượng (5), (6) và có đủ 20 năm đóng BHXH sẽ được hưởng lương hưu khi thuộc các trường hợp sau đây:
- Lao động có độ tuổi thấp hơn 05 tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 Bộ luật lao động 2019, trừ trường hợp các luật sau đây có quy định khác: Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, Luật Công an nhân dân, Luật Cơ yếu, Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng
- Lao động có độ tuổi thấp hơn 05 tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 Bộ luật lao động 2019 và có tối thiểu 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội quy định, hoặc có đủ 15 năm làm việc ở khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, bao gồm cả khu vực có hệ số phụ cấp từ 0,7 trở lên.
- Người bị nhiễm HIV do rủi ro, tai nạn nghề nghiệp trong khi thực hiện công việc.
CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH SỐ NĂM ĐÓNG LƯƠNG HƯU
Cách thức bạn tham gia
Hai cách để hưởng lương hưu trí phổ biến hiện nay là tham gia bảo hiểm xã hội hoặc tham gia bảo hiểm hưu trí tự nguyện.
Tham gia bảo hiểm xã hội là hình thức hưởng lương hưu phổ biến nhất hiện nay. Người lao động sẽ đóng mức phí 10,5% lương cơ sở. Người sử dụng lao động sẽ đóng 23,5% số tiền lương cơ sở còn lại. Căn cứ vào Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động sẽ phải đóng đủ 20 năm mới được hưởng lương hưu.
Điều quan trọng bạn phải nhớ rằng lương hưu được trả bằng thu nhập trước thuế. Điều này làm giảm thu nhập chịu thuế của bạn khi bạn đang làm việc nhưng có nghĩa là bạn sẽ phải trả thuế thu nhập cho tất cả các khoản thanh toán lương hưu (trừ khi bạn đã đóng góp vào lương hưu của mình).
Tham gia bảo hiểm hưu trí tự nguyện là tham gia các gói sản phẩm bảo hiểm do các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp. Cách thức này áp dụng cho tất cả các đối tượng có nhu cầu, đảm bảo điều kiện về sức khỏe và thu nhập.
Người tham gia có thể tham gia ở bất kỳ độ tuổi nào trước khi đến tuổi nghỉ hưu theo quy định của nhà nước. Tuy nhiên, điều kiện để được hưởng lương hưu và các quyền lợi hưu trí đi kèm là phải đóng tối thiểu 15 năm. Trong trường hợp tử vong trước khi đủ số năm đóng phí, các quyền lợi vẫn được bảo đảm.
Độ tuổi nghỉ hưu theo giới tính
Theo Luật Lao động 2019 quy định độ tuổi hưởng lương hưu đối với nam sẽ là từ 60 tuổi trở lên, nữ từ 55 tuổi trở lên. Nếu đến tuổi nghỉ hưu mà bạn vẫn chưa đóng đủ số năm bảo hiểm xã hội thì sẽ không được hưởng lương hưu trí. Đối với những trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng chưa đóng đủ 20 năm mà đã đến tuổi nghỉ hưu, bạn nên tham gia thêm bảo hiểm xã hội tự nguyện đến khi đủ điều kiện.
Đặc thù nghề nghiệp làm việc
Không phải tất cả người lao động đóng đủ 20 năm, một số nghề nghiệp đặc biệt được Nhà nước ưu tiên chỉ cần đóng 15 năm là đủ điều kiện hưởng lương hưu khi tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Điều 54, Luật Bảo hiểm xã hội quy định các nghề nghiệp đặc biệt như sau:
- Những người đi làm hưởng lương nhưng làm nghề, công việc nặng nhọc độc hại, nguy hiểm hoặc nơi làm việc có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên.
- Những người đi làm hưởng lương và làm việc khai thác than trong các hầm, lò.
- Những người đi làm hưởng lương nhưng trong quá trình làm việc không may bị rủi ro nhiễm HIV/AIDS.
Hy vọng bài viết trên sẽ trả lời giúp bạn câu hỏi cần đóng bao nhiêu năm mới đủ điều kiện hưởng lương hưu. Một điều rõ ràng rằng sẽ không có quy định chung để quyết định, mà cần căn cứ vào hình thức đóng, nghề nghiệp hiện tại của bạn. Khi bạn sắp nghỉ hưu, hãy nhớ xem xét các quyền lợi An sinh Xã hội của mình, trước đó hãy đảm bảo bạn đã nộp đơn xin trợ cấp An sinh xã hội.